Στον καθένα μας έχει τύχει τουλάχιστον μία φορά να δεχτεί τηλεφωνική κλήση από εταιρείες με σκοπό τη διαφήμιση προϊόντων και υπηρεσιών, δίχως να έχει δώσει τη συγκατάθεσή του για κάτι τέτοιο ή να έχει παραχωρήσει σε τρίτους τον αριθμό του τηλεφώνου του.

Μολονότι η άμεση διαφήμιση μέσω τηλεφωνικών κλήσεων δύναται υπό όρους να είναι μία νόμιμη εμπορική δραστηριότητα, στις περισσότερες των περιπτώσεων οι προϋποθέσεις του νόμου δεν τηρούνται. Στις περιπτώσεις αυτές η ισχύουσα νομοθεσία προβλέπει μία σειρά από δικαιώματα και μέσα προληπτικής αλλά και εκ των υστέρων δικαστικής προστασίας για όσους επιθυμούν να μην οχλούνται από τέτοιες πρακτικές.

Ορισμός
Ως μη ζητηθείσα τηλεφωνική κλήση ορίζεται στον νόμο η πραγματοποίηση μη ζητηθεισών επικοινωνιών μέσω των δικτύων τηλεφωνίας, με ή χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση, για σκοπούς απευθείας εμπορικής προώθησης προϊόντων ή υπηρεσιών και για κάθε είδους διαφημιστικούς σκοπούς δίχως ο συνδρομητής να έχει συγκατατεθεί εκ των προτέρων ρητώς (άρθρο 11 § 1 Ν. 3471/2006).

Νομικό Πλαίσιο
Η μη ζητηθείσα ηλεκτρονική επικοινωνία μέσω τηλεφωνικής κλήσης ρυθμίζεται στο Ελληνικό δίκαιο από τις γενικές διατάξεις περί προστασίας της προσωπικότητας (άρθρα 9Α Συντάγματος, 57 – 59 και 914 επ. ΑΚ) και από τις ειδικότερες διατάξεις του άρθρου 11 του Νόμου 3471/2006, ο οποίος ενσωμάτωσε στην Ελληνική έννομη τάξη την Οδηγία 2002/58/ΕΚ για την προστασία των προσωπικών δεδομένων και της ιδιωτικής ζωής στον τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών. Η συλλογή και επεξεργασία προσωπικών δεδομένων επικοινωνίας για τις ανάγκες αποστολής μη ζητηθεισών ηλεκτρονικών επικοινωνιών μέσω τηλεφωνικής κλήσης ρυθμίζεται από τον Νόμο 2471/1997, ο οποίος ενσωμάτωσε στην Ελληνική έννομη τάξη την Οδηγία 1995/46/ΕΚ για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.

Στις περιπτώσεις που η μη ζητηθείσα ηλεκτρονική επικοινωνία μέσω τηλεφωνικής κλήσης έχει και εμπορικό χαρακτήρα, ρυθμίζεται περαιτέρω με τις σχετικές διατάξεις του νόμου 2251/1994 περί προστασίας των καταναλωτών και του Προεδρικού Διατάγματος 131/2003. Αν τέτοια επικοινωνία συνιστά αθέμιτο ανταγωνισμό, δύναται να εφαρμοστούν και τα σχετικά άρθρα του ν.δ. 146/1914, που δίνουν υπό προϋποθέσεις το δικαίωμα αποζημίωσης σε θιγέντες ανταγωνιστές.

Η Ένταξη στο Μητρώο του Άρθρου 11 του Ν. 3471/2006
Οι τηλεφωνικές διαφημιστικές κλήσεις με ανθρώπινη παρέμβαση επιτρέπονται και χωρίς τη συγκατάθεση του καλούμενου, εφόσον γίνονται με ανθρώπινη παρέμβαση και όχι αυτοματοποιημένα (άρθρο 11 § 2 Ν. 3471/2006).

Εφόσον όμως δεν επιθυμεί να καλείται για εμπορικούς σκοπούς, οποιοσδήποτε καλούμενος έχει το δικαίωμα με μια απλή και δωρεάν αίτηση προς τον πάροχο τηλεφωνίας του να αιτηθεί την εγγραφή του αριθμού του στο μητρώο του άρθρου 11 του Ν. 3471/2006, οπότε η ένταξη αυτή λογίζεται ως δήλωση ότι δεν επιθυμεί να δέχεται τέτοιες κλήσεις (σύστημα «opt out») (άρθρο 11 § 2 Ν. 3471/2006).

Έτσι, για την προληπτική διαφύλαξη της ιδιωτικότητας του τηλεφωνικού του αριθμού κάθε συνδρομητής σταθερής / κινητής τηλεφωνίας μπορεί να προβεί ανέξοδα στην εγγραφή του τόσο στο παραπάνω μητρώο του τηλεπικοινωνιακού του παρόχου, μετά την οποία οποιαδήποτε επεξεργασία του αριθμού του για σκοπούς εμπορικής προώθησης προϊόντων / υπηρεσιών καθίσταται αυτομάτως παράνομη.

Επιπρόσθετα, καθένας έχει δικαίωμα να δηλώσει στην Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (ΑΠΔΠΧ) ότι δεδομένα που τον αφορούν δεν επιθυμεί να αποτελέσουν αντικείμενο επεξεργασίας από οποιονδήποτε, για σκοπούς προώθησης πωλήσεως αγαθών ή παροχής υπηρεσιών εξ αποστάσεως μέσω ταχυδρομίου. Η ΑΠΔΠΧ τηρεί μητρώο με τα στοιχεία ταυτότητας των ανωτέρω. Οι υπεύθυνοι επεξεργασίας των σχετικών αρχείων έχουν την υποχρέωση να συμβουλεύονται πριν από κάθε επεξεργασία το εν λόγω μητρώο και να διαγράφουν από το αρχείο τους το πρόσωπα της παραγράφου αυτής (άρθρο 13 § 3 Ν. 2472/1997).

Μέσα Έννομης Προστασίας
Αν παρ’ όλα αυτά γίνει αποδέκτης μη ζητηθείσας τηλεφωνικής κλήσης, ο συνδρομητής έχει τα εξής μέσα έννομης προστασίας :

• Αίτηση προς τον καλούντα για την ανάκληση της συγκατάθεσης, αν τέτοια έχει στο παρελθόν δοθεί.
• Αίτηση προς τον καλούντα για την πρόσβαση στα προσωπικά δεδομένα του αποδέκτη, που έχουν τύχει επεξεργασίας.
• Αίτηση προς τον καλούντα για την διαγραφή των προσωπικών δεδομένων του αποδέκτη, που ο πρώτος έχει συλλέξει.
• Προσφυγή στην ΑΠΔΠΧ με αίτημα την επιβολή προστίμου.
• Καταγγελία στον Συνήγορο του Καταναλωτή και στην Γενική Γραμματεία Καταναλωτή.
• Σε περίπτωση που ο αποδέκτης έχει υποστεί οικονομική ζημία ή/και ηθική βλάβη, άσκηση αγωγής αποζημίωσης στα αρμόδια δικαστήρια.

Παράβαση του Ν. 2472/1997
Παρ’ όλα αυτά, η πραγματοποίηση τέτοιων κλήσεων προϋποθέτει τη συλλογή και επεξεργασία προσωπικών δεδομένων του αποδέκτη της κλήσης, όπως κατ’ ελάχιστο του τηλεφωνικού του αριθμού. Τέτοια λοιπόν συλλογή και επεξεργασία προσωπικών δεδομένων είναι νόμιμη μόνο με την πρότερη συγκατάθεση του τελευταίου (άρθρο 5 § 1 του Ν. 2472/1997). Συνεπώς, αν εκτελεστεί κλήση για εμπορικούς σκοπούς, χωρίς το τηλέφωνο του αποδέκτη της κλήσης να έχει συλλεχθεί με τη συγκατάθεσή του να καλείται για τέτοιους σκοπούς, η επεξεργασία αυτή καθίσταται παράνομη.

Αντιθέτως, η πραγματοποίηση μη ζητηθεισών τηλεφωνικών κλήσεων για εμπορικούς σκοπούς χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση επιτρέπεται μόνο με την πρότερη συγκατάθεση του αποδέκτη της κλήσης (άρθρo 11 § 1 Ν. 3471/2006). Τέτοια συγκατάθεση εξάγεται νομίμως, μόνο εφόσον είναι ελεύθερη, ειδική και ρητή. Ειδική είναι η συγκατάθεση, αν ο λήπτης έχει προηγουμένως ενημερωθεί ότι παραχωρεί τον αριθμό σταθερής/κινητής τηλεφωνίας του για το σκοπό της άμεσης διαφήμισης, για τα δεδομένα ή τις κατηγορίες αυτών που θα αποτελέσουν αντικείμενο επεξεργασίας, τους αποδέκτες ή τις κατηγορίες αυτών, στους οποίους τυχόν αποσταλούν τα δεδομένα καθώς και τα στοιχεία του υπευθύνου επεξεργασίας (άρθρο 2 ια΄ Ν. 2472/1997).

Αν η συγκατάθεση δίνεται με ηλεκτρονικά μέσα, ο υπεύθυνος επεξεργασίας εξασφαλίζει ότι ο συνδρομητής ή χρήστης ενεργεί με πλήρη επίγνωση των συνεπειών που έχει η δήλωση του η οποία καταγράφεται με ασφαλή τρόπο, είναι ανά πάσα στιγμή προσβάσιμη στον χρήστη ή συνδρομητή και μπορεί οποτεδήποτε να ανακληθεί με τα ίδια μέσα που δόθηκε (άρθρα 5 § 3 Ν. 3471/2006 και 6 Οδηγίας ΑΠΔΠΧ υπ’ αρ. 2/2011).

Παράβαση του Ν. 2251/1994
Επιπλέον, αν μία μη ζητηθείσα εμπορική τηλεφωνική κλήση κριθεί ως αθέμιτη εμπορική πρακτική, δηλαδή αν είναι αντίθετη προς τις απαιτήσεις επαγγελματικής ευσυνειδησίας και στρεβλώνει ουσιωδώς ή ενδέχεται να στρεβλώσει ουσιωδώς την οικονομική συμπεριφορά του μέσου καταναλωτή, τότε απαγορεύεται (άρθρο 9γ § 2 του Ν. 2251/1994). Ειδικότερα, απαγορεύονται μη ζητηθείσες εμπορικές τηλεφωνικές κλήσεις που έχουν επιθετικό χαρακτήρα, δηλαδή όσες χρησιμοποιούν παρενόχληση ή καταναγκασμό, και, ως εκ τούτου, παρεμποδίζουν ή ενδέχεται να παρεμποδίσουν σημαντικά την ελευθερία επιλογής ή συμπεριφοράς του μέσου καταναλωτή (άρθρο 9ζ΄ του Ν. 2251/1994). Τέτοιες επιθετικές εμπορικές τηλεφωνικές κλήσεις είναι, μεταξύ άλλων, η συνεχής και ανεπιθύμητη άγρα πελατών μέσω τηλεφώνου καθώς και η ένταξη σε διαφήμιση άμεσης πιεστικής πρόσκλησης προς τα παιδιά να αγοράσουν ή να πείσουν τους γονείς τους ή άλλα ενήλικα άτομα να τους αγοράσουν διαφημιζόμενα προϊόντα (άρθρο 9η του Ν. 2251/1994).

Νομική Συμβουλή : Αν έχετε γίνει αποδέκτης τηλεφωνικών διαφημιστικών κλήσεων μετά την εγγραφή σας στο μητρώο του άρθρου 11 του Ν. 3471/2006, προχωρήστε σε κατάθεση αγωγής χρηματικής ικανοποίησης για ηθική βλάβη κατά της οχλούσας εταιρείας.